تربیت بچهها از قانون معروف «پیشگیری بهتر از درمان است»، پیروی می‌کند. اگر بخواهید کودک، نوجوان یا جوان شما در زندگی آینده خود، موفق‌تر باشد، لازم است مربی و مکان تربیتی مناسبی مانند مسجد برای آن‌ها مهیا شود تا به کمک آن‌ها، هم به آموزش بچهها و هم به پرورش روح و روان آن‌ها و حل مسائل سخت ویژه سن آن‌ها بپردازید، اما برای اینکه بدانید بچهها را چطور به مسجد ببرید و چگونه آن‌ها را جذب مسجد کنید، نیاز به راهکارهای عملی دارید. شما می‌توانید برای رفت و آمد بچهها به مسجد، از این نکات کمک بگیرید.
مسجد، دوست بچهها میشود اگر...
وقتی بچهها در مسجد با هم بازی می‌کنند، شعر می‌خوانند، حتی گاهی دعوا و آشتی می‌کنند، بدون آنکه شما تلاش زیادی بکنید، در حال دوستی با مسجد و موضوعات مربوط به آن مثل نماز، آداب نماز جماعت، دعا کردن و شرایط آن، سلام کردن، احترام به بزرگ‌ترها و رعایت حقوق دیگران و... هستند. این معجزه آموزش غیرمستقیم است که بهترین، آسان‌ترین و اثربخش‌ترین راه برای تربیت کودکی دین‌دار است.
بچهها، بازی، همبازی و محل بازی خود را دوست دارند و کم‌کم نسبت به آن تعهد پیدا می‌کنند. دوستی با خانه خدا، با خودش، دوستی با آدم‌های خوب و اخلاق‌های خوب می‌آورد. مسجد می‌تواند برای بچهها در درجه اول به یک مکان بازی دوست‌داشتنی تبدیل شود، به طوری که در مراحل جلوتر، بچهها به همین مکان و آدم‌های نسبتاً ثابت آن، علاقه نشان می‌دهند و می‌خواهند رفتار و اعمال خودشان را هر چه بیشتر به آن‌ها شبیه کنند، برای مثال دخترها و پسرها از سن پایین با رفت‌وآمد به مسجد، مفاهیمی مثل حجاب، حیا، عفت و رعایت حریم بین زن و مرد و آداب نماز خواندن را به خوبی درک می‌کنند.
بچهها دوست دارند که دوست داشته باشند
در دنیای بچهها، تعداد دوستان، یکی از ابزارهای مهم قدرت داشتن است. دوستی می‌تواند زندگی بچهها را لذت‌بخش کند و آن‌ها را به راه‌های خوب یا بد زندگی ببرد. برای بسیاری از والدین، آزمون و خطای بچهها برای دوست‌یابی، دغدغه بزرگی است، اما به کمک مسجد و فضای معنوی خاص آن، شما می‌توانید با خیال راحت به بچهها آزادی عمل بدهید تا با کودکان دیگر تعامل داشته باشند. دوست‌یابی در مسجد، علاوه بر اینکه فضایی سالم دارد، این ویژگی را دارد که بدون دخالت مستقیم والدین، بچهها را با یکدیگر مأنوس می‌کند. بچهها را مجبور نکنید که در مسجد، فقط کنار شما بمانند. برای اینکه در این کار نتیجه بهتری بگیرید، خوب است در مناسبت‌های مذهبی خاص که فضای مسجد شلوغ‌تر از بقیه اوقات است و در وعده‌های نماز جماعت، برای مدتی حضور منظم داشته باشید تا بچهها با دیدار مجدد و مکرر هم به دوستی با یکدیگر فکر کنند. همراه داشتن یک کتاب خوب یا وسیله بازی ساده برای بچه‌های کوچک‌تر، روند دوستی با بقیه بچهها را سریع‌تر می‌کند.
بچهها به شما نگاه می‌کنند
اگر با فرزندتان وارد مسجد شوید و به اطرافیان خود سلام کنید، از یکی سوال بپرسید و با یکی حال و احوال کنید و به دیگری شکلاتی تعارف کنید، با این کار، زمینه الگودهی به فرزندتان را آماده می‌کنید. در قدم بعدی می‌توانید از کودکتان بخواهید که بین افراد حاضر در مسجد، کتاب‌های دعا را پخش کند. آن‌وقت است که به ازای هر کتاب دعا، تشکر و لبخندی از حاضرین در مسجد دریافت می‌کند و همین لبخندهای به‌ظاهر ساده، برای او تشویقی بسیار بزرگ محسوب میشود. همین تشویق‌ها می‌تواند میل او را به حضور در اجتماع مسجد و کمک به مردم بیشتر کند.
به آن‌ها اعتمادبه‌نفس بدهید
معمولاً مساجد با تلاش خودجوش مردم اداره می‌شوند. بچهها در آنجا این فرصت را پیدا می‌کنند تا با راهنمایی شما، به انجام وظیفه‌ای مثل پخش یک بسته خرما به روزه‌دارها، تعارف آب و شربت، جمع کردن مهرهای اضافی و... بپردازد. هرکدام از این موفقیت‌ها و فرصت ابراز خود، گامی مهم به منظور کمک به رشد اعتمادبه‌نفس بچه‌هاست. فضای مسجد اگر با تدبیر شما همراه شود، می‌تواند طعم موفقیت و انجام درست وظیفه را به کوکان بچشاند. این‌ها فرصت‌های تربیتی خوبی است که معمولاً در مسجد به بهترین شکل ممکن بروز پیدا می‌کند که نباید از آن‌ها غافل شد.
بچهها را در فعالیت‌های مسجد شرکت بدهید
به مسجد محل خود سری بزنید تا از برنامه‌های آموزشی و تفریحی مانند کلاس‌های ورزشی، هنری، آموزش‌های قرآنی، مهارت‌های زندگی و... آن باخبر شوید. کلاس‌های مهارتی مساجد، در بیشتر موارد در فضایی سالم و معنوی و اتفاقاً با هزینه اقتصادی مناسب برگزار می‌شوند.
به آن‌ها مسئولیت بدهید
خانه خدا هم مانند خانه شما می‌تواند زمینه مسئولیت‌پذیری کودکتان را فراهم کند، اما نمی‌توان یک تفاوت مهم را نادیده گرفت؛ زمانی که شما از کودکتان می‌خواهید که مسئولیت نظم یکی از قفسه‌های قرآن مسجد را به‌عهده بگیرد، یا به‌خاطر صدای زیبای او و با هماهنگی هیئت امنای مسجد، قرائت اذان یا اقامه یکی از روزهای هفته مسجد به‌عهده فرزند شما باشد، احساس لذت و عزت‌نفس بالاتری به کودک یا نوجوان خود داده‌اید.
مسجد را محلی برای تشویق بچهها قرار بدهید
امروزه خلاقیت پدر و مادرها برای تشویق فرزندان خود، بسیار کم شده است و در اغلب اوقات به هدیه‌های مادی محدود میشود. مسجد می‌تواند با توجه به اهمیتی که در نظر بچهها دارد، یکی از راه‌های تشویق کردن بچهها باشد. اگر به‌دنبال تشویق فرزند خود مثلاً با هزینه‌ای حدود 10 هزار تومان هستید، یکی از راه‌ها این است که با امام جماعت مسجد محل خود هماهنگ کنید و چند هدیه مثلاً هزار تومانی مثل یک کتاب داستان کوچک برای بچهها بخرید و از امام جماعت بخواهید آن هدیه‌ها را در مسجد، بین نماز جماعت و در مقابل تمام نمازگزاران به فرزند شما بدهد. این هدیه برای تمام عمر در ذهن فرزندتان خواهد ماند و به او عزت‌نفس خواهد بخشید؛ هدیه‌هایی که ارزش و اعتبارش در چشم بچهها با هیچ تبلت و گوشی موبایل میلیونی‌ای برابری نمی‌کند!
رابطه تنگاتنگ با مسجد
تمام ادیان الهی، مکان‌های مقدسی برای خود دارند. خانواده‌های مسلمان، مسیحی و... هرکدام وظیفه خود می‌دانند که بچهها را با مکان‌های مقدس ویژه دین خود آشنا کنند. برای ما مسلمانان هم مسجد، احترام خاصی دارد، اما هنر آشتی دادن نسل جدید با مسجد، نزد آن دسته از بزرگ‌ترهایی است که بدانند نشاط و شیطنت بچهها، فارغ از ظاهر غیردینی خود، یکی از بهترین نشانه‌های دوستی بچهها با مسجد در آینده است. اگر بزرگ‌ترهای جامعه ما این هنر را می‌خواهند، باید صبور باشند و دیگر جملاتی مانند «پدر و مادر این بچهها کجایند که این‌ها شیطنت می‌کنند!» به گوش نرسد.
پیشنهادهای زیر برای حفظ فطرت بچهها برای دوستی با محیط‌های معنوی، مفید است:
* اگر بچهها با اجبار به مسجد دعوت نشوند، نخستین زمینه جذب آن‌ها فراهم میشود و در کنار آن، اگر قبل از دعوت بچهها برای حضور در مسجد، والدین مشتاق به مسجد باشند، اشتیاق بچهها برای دوستی با مسجد بالا می‌رود.
* اگر برگشتن پدر و مادرها از مسجد به خانه برای بچهها به معنی خوشحالی و خوش‌اخلاقی بیشتر والدین باشد، نیاز فطری بچهها برای دوستی با خدا جان می‌گیرد. سعی کنید برای ایجاد محبت فرزندان نسبت به مسجد، لباس‌های زیبا و تمیز که در شأن فضای مسجد باشد برای آن‌ها در نظر بگیرید. حتی کیف و مداد رنگی مخصوص مسجد که فقط هر بار بچهها در مسجد می‌توانند از آن استفاده کنند تهیه کنید.
* لباس‌ها و سجاده مخصوص نماز را همراه کودک به مسجد ببرید، حتی اگر از آن استفاده نکنند.
* دور از ذهن نیست که بازی بچهها در سنین پایین در مسجد، موجب اعتراض جمعی از نمازگزاران به بچهها میشود. برای حل این مشکل می‌توانید با بقیه والدین هماهنگ کنید تا هر روز یکی از مادرها یا حاضرین در مسجد، مسئولیت نگهداری و بازی با بچهها را به‌عهده بگیرد و برای آن‌ها کتاب بخواند یا با بچهها نقاشی بکشد. با این کار، هم سروصدای بچهها تا حدودی کنترل میشود و هم اینکه بچهها فضای شادتری را در مسجد تجربه می‌کنند. ناگفته نماند آن فردی که مسئولیت نگهداری بچهها را قبول کرده است، ثواب متفاوتی را به نام خودش ثبت می‌کند.
* برای اینکه بچهها انگیزه بیشتری برای مسجد رفتن داشته باشند، بهتر است با دوستان و آشنایان خود که کودک هم سن و سال بچه‌های شما دارند، هماهنگ کنید و با آن‌ها به مسجد بروید. با این کار، تجربه خوشایندی از رفت‌وآمد به مسجد برای بچهها می‌سازید.
* بچهها به ماندن در محیطی علاقه نشان می‌دهند که در آنجا چیزی متناسب با سن و شرایطشان باشد که آن‌ها را جذب کند. با چند نفر از والدین صحبت کنید و برنامه‌ای بریزید و با هیئت امنای مسجد حرف بزنید. می‌توانید با مسئولین فرهنگی و هیئت امنای مسجد، پیشنهادات و طرح‌ها و برنامه‌های عملی خودتان را برای جذب بچهها به مسجد مطرح کنید. اگر برای طرح کلاس‌های آموزشی و فرهنگی با کمبود نیروی انسانی مواجه شدید، می‌توانید از مهارت‌ها و توانایی‌های والدین استفاده کنید.
* خوب است که مسجد رفتن بچهها را برایشان به شیوه دیگری خوشایند کنید. بچهها خیلی دوست دارند با پدربزرگ و مادربزرگ، خاله یا عمه و افرادی که با آن‌ها رابطه عاطفی خوبی دارند، فضای متفاوتی را تجربه کنند. با این افراد صحبت کنید و از آن‌ها بخواهید اگر در توانشان هست، این کار را برای شما انجام بدهند.
