سوال – در خصوص فضیلت های ماه رمضان توضیحاتی بفرمایید.
پاسخ – ماه رمضان از یک جهت میهمانی ویژه ای است چرا که در جهان آخرت مشخص می شود که افراد در این دنیا چگونه تمرین کرده اند و چگونه خود را ساخته اند . افرادی که می خواهند در این مسابقه برنده شوند ، از آموزش و تمرین اصلاً کوتاهی نمی کنند . در جمله ای از امیرالمومنین (ع) است که من عاشق روزه ی روزهای طولانی تابستان هستم . البته کاری که آن حضرت می کرد با زندگی راحتی که ما داریم فوق العاده متفاوت است . اما همینقدر کافی است که ما می گوییم ای حضرت ما نیز مانند شما در روزهای گرم روزه می گیریم همانطور که شما دوست دارید . البته آن زمان کولر ، یخچال و ... نبود و خواب و خوراک آنان نیز با ما متفاوت بود اما همین تشابه هم خیلی خوب است . نکته ی دوم این است که این ماه ، ماه رحمت و برکت است . ماهی که خدا می فرماید : من نفس کشیدن شما را نیز به حساب ذکر می گذارم مانند تسبیحی که در دست شما است و سبحان الله می گویید . خواب شما را نیز عبادت حساب می کنم . شیاطین را نیز بسته ام که شما را اذیت نکنند . درهای بهشت را نیز به روی شما باز کرده ام که از هر دری خواستید بتوانید وارد شوید . وقتی یک چنین چیزی باشد یک میهمانی و ضیافت بزرگی است . همچنین خدا می گوید که من دیگر نگاه نمی کنم که هر کسی در گذشته چه کاری کرده است ، هر کسی بگذرد می گویم که او را دعوت کنید داخل شود . در گذشته وقتی پادشاهان می خواستند از محلی عبور کنند در جلوی آنها علم دارانی می آمدند که همه بفهمند موکب پادشاه در راه است . به این اصطلاحاً سنجق می گویند . مولوی می گوید که این ماه رمضان سنجق سلطان است و از محله ی ما آدمیان در حال عبور است . از برکات آن به همه یک چیزی می رسد . البته بستگی به این دارد که ظرف هر کسی چقدر باشد . کسی که دست خود را نگاه می دارد به اندازه ی کف دست او به او می دهند . یک نفر دیگر هم یک کشتی می آورد برای اینکه آن را از رحمت پر کند . یک کسی هم یک جان اقیانوس گونه می آورد و جان نازنین او از رحمت و برکات خداوند پر می شود . بنابراین این ماه ، ماه عجیبی است و خوشا بحال کسانی که توانسته اند سر خود را از لاک خود بیرون بیاورند که مبادا وقتی این شاه می گذرد خواب باشند .
سوال – در ماه رمضان چکار کنیم که امروزه مان با دیروزمان متفاوت باشد ؟
پاسخ – در دعای کمیل یک تعبیری است که می گوید خدایا تو اینجا را میدان مسابقه قرار داده ای . در میدان مسابقه چند اتفاق می افتد .اتفاق اول این است که انسان فقط به فکر بردن است . یعنی اینکه فرد نگاه نمی کند که دیگران چکار می کنند و در اطراف او چه می گذرد و فقط به بردن فکر می کند و فقط می خواهد از دیگران جلو بزند . به همین خاطر حضرت می فرماید : خدایا یک کاری کن که من از همه ی مبارزه دهندگان جلوترباشم. اینکه دیگران روزه نمی گیرند مهم نیست چون این افراد افتاده اند ، تو باید بدوی . به اینکه برخی افراد بد اخلاق هستند چکار داری، تو در خوش اخلاقی سبقت بگیر . در فامیل همه با هم قهر هستند به تو ربطی ندارد ، تو با همه آشتی باش . اگر کسی بتواند این ماه رمضان را یک مسابقه ی ویژه حساب کند آنوقت دیگر به تعبیر قرآن هرکسی به فکر برنده شدن خود است . اگر همه هم باختند چه بهتر ما باید گلیم خود را از این جهت بیرون بکشیم و کاری هم نداشته باشیم . مثلاً زمانی که پرفسور حسابی درس خواند و به این درجات علمی رسید شاید نود و نه درصد از مردم ما دیپلم هم نداشتند . ولی او نمی گفت که الان که مردم دیپلم هم ندارند برای چه ما تا درجه ی پروفسوری پیش برویم . ما به اکثر افراد چه کار داریم ، اگر اکثرا افراد بی سواد هستند آیا شما نمی خواهید پرفسور شوید ؟ اگر اکثر افراد طلا و جواهرات بدلی به خود آویزان می کنند ، شما نمی خواهید یک طلای بیست و یک عیار به گردن خود آویزان کنید ؟ به قول پروین اعتصامی : رو گهری جوی که وقت فروش ، خیره کند مردم بازار را . روزی است که خدا می خرد و خوب هم می خرد اما چیزی را می خرد که همه ی چشم ها خیره می شود . روزی که سر همه پایین است یک فروشنده ای می آید و متاع خود را نشان می دهد . انواع مسابقه ها را خدا در این ماه قرار داده است . مسابقه ی افطاری دادن . مسابقه ی دستگیری از مردم مستمند . افطاری های ما نباید به گونه ای باشد که فقط به افراد اطراف خود و پولدارها و مدیرکل ها بدهیم . گاهی شما دیده اید که سر چهارراه ها یک کارگرانی می ایستند که به دنبال کار هستند و به برخی از این افراد تا غروب هم کاری مراجعه نمی شود . موقع غروب می بیند که در ماشین های مدل بالا افراد نشسته اند و جعبه های زولبیا و شیرینی را با خود به خانه می برند و او نگران این است که نانی را بدست نیاورده که برای زن وفرزندان خود ببرد . چه خوب است که به این افراد افطاری بدهیم . حتی می توانیم اگر کاری هم نداریم ، یک وظیفه ی مختصری به او بدهیم و به این بهانه پولی به او بدهیم تا به خانه ی خود ببرد . با این کار این فرد هم وقتی به خانه می رود شرمنده ی خانواده ی خود نیست و هم فکرهای شیطانی به سر او نخواهد زد . می گویند وقتی فقر وارد می شود ایمان از در دیگر خارج می شود . ایمان و فقر با هم در یک مکان جمع نمی شوند . با فقر ، فرد به فکر سرقت ، قاچاق و ... می افتد . گاهی در برخی از فامیل ها یک خانواده ی فقیر است آنها را کسی به خانه ی خود دعوت نمی کند . یا حداکثر یک غذای مختصری به در خانه ی آنها می فرستند . این کار اشتباه است باید آنها را نیز به سر همین سفره ی خود دعوت کنید . در ماه رمضان مسابقه ی حسن خلق است . پیامبر(ص) در خطبه ای فرمود : اگر کسی بتواند از نظر اخلاقی با خود کار کند یعنی اگر در ماه های دیگر اخمو و بد اخلاق است در این ماه یک مقدار خوش اخلاق تر باشد . البته کلاً روزه یک مقدار بداخلاقی به همراه دارد و گرسنگی و تشنگی اعصاب انسان را به هم می ریزد . اگر کسی بتواند این حالت را کنترل کند کار مهمی کرده است . در تاریخِ جوانمردی است که یک خانمی به عقد آقایی درآمد . در فاصله ی زمانی که عقد شد تا به خانه ی همسر خود برود گرفتار بیماری آبله شد و یک چشم خود را از دست داد . همسر او متوجه شد . خانواده ی عروس یک مقدار صبر می کردند شاید بتوانند او را مداوا کنند . اما وقتی این مرد متوجه شد دو یا سه روز بعد اظهار چشم درد کرد و چند روز بعد هم گفت که من نابینا شده ام . عروس از این قضیه خوشحال شد و به خانه ی داماد آمد . بیست سال این زن و شوهر با هم زندگی کردند و بعد براثر یک بیماری خانم از دنیا رفت . وقتی که خانم از دنیا رفت مرد چشم باز کرد . پرسیدند این چه حالت است ؟ گفت خود را به نابینایی زده بودم که او از بیماری خود اندوهگین نباشد . به او گفتند تو در اوج جوانمردی هستی . اگر ما این افراد را ببینیم و از آنها فیلم بسازیم در جامعه ی ما اتفاقات خوب تری خواهد افتاد
سوال – در مورد روزه از کتاب رساله ی سجادیه توضیحاتی بفرمایید .
پاسخ – امام سجاد(ع) می فرماید: اما حق روزه ، روزه پرده و حجابی است که خداوند بر زبان ،گوش ،چشم ،عورت و شکم تو کشیده است بخاطر اینکه تو را از آتش مصون بدارد و در حدیث نبوی هم امده که روزه سپر آتش است . اگر اعضای بدن تو در پس این حجاب آرام گرفت امیدوار باش که مصونیت یافتی . اگر آنها را رها کردی که به پریشانی و حرکات خارج از قاعده شان ادامه بدهند و پرده و حجاب را بالا بزنند ، اگر بیجا و از روی شهوت نظر بکنند و پا را از حدود تقوای الهی بیرون بگذارند ، ایمن مباش که آن پرده دریده بشود و از آن خارج بشوی .
ما در این یازده ماه کارهای خلاف زیادی انجام داده ایم ، چون خدا ما را دوست دارد می خواهد ما را بنده ی خویش قرار بدهد و چون خودش مهربان است ، دنبال راهی می گردد که ما را از پیامدهای کارهای بدمان نجات بدهد . بعضی ها فکر می کنند که خدا دنبال بهانه ای می گردد که ما را به جهنم بفرستد . اگر انسان کمی به خدا نزدیکتر بشود می بیند که خدا دنبال بهانه ای می گردد که ما را به بهشت بفرستد . وقتی انسانی از دنیا می رود خدا می گوید که برای او نماز میت بخوانید . بگویید : خدایا ما جز خوبی از این انسان سراغ نداریم حتی اگر انسان خیلی بدی هم بوده است . خدا می خواهد بهانه ای پیدا کند و او را پیش خودش بیاورد. اگر چهل نفر شهادت بدهند که فردی خوب بوده خدا هم قبول می کند . گاهی کوهی را به کاهی می بخشد. ماه مبارک رمضان از همان بهانه هاست . مولوی می گوید : بار دگر آن دلبر عیار مرا یافت سرمست همی گشت به بازار مرا یافت ، پنهان شدم از نرگس مخمور مرا دید بگریختم از خانه ی خمار مرا یافت ، چون آهو از آن شیر رمیدم به بیابان آن شیر گه صید به کُه سار مرا یافت ، پنهان شدنم چیست ؟ کز او جان نبرد کسی بگریختنم چیست که صد بار مرا یافت ، جامی که برد از دلم مازار به من داد آن لحظه که آن یار کمان آزار مرا یافت . حدیث داریم که دنیا بازار است و مولانا می گوید که من در این بازار من گم شده بودم و بالاخره من را پیدا کرد . ما انسانها با اعمال مان از چشم خدا پنهان شدیم و او من را در مجلس گناه پیدا کرد . خدا یک صیدگاه هایی دارد و یکی از صیدگاه های خدا ماه رمضان است . خدا خسته نمی شود که ما را پیدا بکند . ما را پیدا کرده است که دست نوازشی بر سر ما بکشد . امام می فرماید که تو باید بدانی که ماه رمضان یک جلیقه ی ضد گلوله است ، یک حجاب و پرده ای است که می خواهد این را به زبان ،گوش ، چشم ، عورت و شکم تو بزند تا تو را از جهنم نجات بدهد . خدا می خواهد آن آتشی که خودت با دست ، گوش ، دل و زبانت بپا کردی قرآن می فرماید که آتش از دل شما زبانه می کشد . نظامی می گوید که بد میندیش گفتمت پیشی عاقبت بد کند بد اندیش . فکر بد را از دلت بیرون کن ، فکر بد آخر به عمل بد منتهی می شود . این جهنم را تو خودت برای خودت درست کردی . مگر قاضی شما را به زندان می برد ؟ خیر . اعمال خودتان شما را به زندان می برد . اگر دل کسی را سوزاندی ، دل تو را می سوزانند . تو هرگز رسیدی به فریاد کس که امروز می خواهی فریادرس . فریاد رس به فریاد کسی می رسد که به فریاد کسی رسیده باشد . گاهی والدین به دخترشان می گویند که با این پسر معتاد ازدواج نکن زیرا زندگی ات را به آتش می کشی . می گوییم : کاری نکن که آتش در زندگی ات بیاید ، اگر با رفیق بد بگردی خودت را به آتش می کشی . اینها در ادبیات ما بکار رفته است و درست هم هست . خدا هم می گوید که با اعمال و رفتارتان برای خودتان جهنم درست نکنید . مولانا می گوید : چون زخشم آتش تو بر دلها زدی مایه ی نار جهنم آمدی . امام می فرماید که به ماه رمضان به دید رحمت خدا نگاه کن . کسی می گوید که چهل سال است که من روزه نگرفته ام ، اشکالی ندارد خدا می خواهد من را پیدا کند و امسال روزه بگیرم . خدا نمی خواهدکه ما خجالت بکشیم ، خدا می خواهد دست ما را بگیرد . خدا برای دستگیری ما آماده است . گاهی در چراغ قرمز که ایستاده ای گداها می آیند و انسان چون حوصله ندارد اصلا به آنها نگاه نمی کند . او به ده تومان هم قانع است اما شما حاضر نیستی که به او ده تومان هم بدهی . یک وقت نذر می کنی و صدقه ای می دهی که حاجتت برآورده بشود و آن وقت در پشت چراغ قرمز ، شما دنبال یک گدا می گردی تا یک هزار تومانی بدهی . در آن موقع شما قدراو را داری . در ماه رمضان هم این جوری است . خدا هزار تومانی های مغفرت و رحمت خودش را آماده کرده است و دنبال گدا می گردد . گر گدا کاهل بود تقصیر صاحب خانه چیست . امام سجاد (ع) خودش به یک حدیث استناد می کند . می فرماید که در حدیث پیامبر هم این را می فرماید که روزه سپر آتش است . در قدیم اگر کسی می خواست به جنگ برود باید سپر داشت و اِلا تیر مستقیم به او می خورد . روزه یک عبادت بی صداست . خدا تنها موجودی است که صدا ندارد . در ضرب المثل می گوییم که چوب خدا صدا ندارد . خود خدا هم صدا ندارد ولی همه جا هست . خدا موجودی است که صدا ندارد ولی صدایش از همه بلندتر و گوش نوازتر است . مشکل از گوش ماست . چون خدابی صداست از اعمال بی صدا خوشش می آید. نماز بخصوص نماز جماعت خیلی صدا دارد ، قدیم چاوشی می خواندند که طرف می خواهد حج برود و وقتی هم که برمی گشتند ولیمه می داند که حاجی شده اند، صدقه صدا دارد اما روزه صدا ندارد. ممکن است در خانه ای فردی روزه باشد و اهل خانه هم خبردار نشوند . در روزه انسان می تواند راحت حقه بازی کند ، روزه را بخورد و کسی متوجه نشود . بخاطر همین روایت داریم که فرد روزه دارد دو عید دارد .یکی از آنها عید فطر است و یک عید آن لحظه ی افطار است و همان لحظه هم دعا مستجاب می شود . دعای لحظه ی افطار هم این است که خدایا من این روزه را بخاطر تو گرفتم . در جمهوری های سابق شوروی مسلمان زیاد بودند و کمونیست ها بشدت با آنها مقابله می کردند . آنها متوجه شده بودند که مسلمانان سحری بلند می شوند . در آن هنگام مامور گذاشته بودند که اگر دیدند در آن ساعت چراغ خانه ای روشن شد آنها را دستگیر بکنند . آنها در خاطراتشان نوشته بودند که وقتی شب می خواستند بخوابند سحری را آماده می کرند و در جایی می گذاشتند و در سحر به آرامی در آنجا می نشستند و سحری می خورند که کسی متوجه نشود. الان بعد از هفتاد سال ، مسجدها و کلیساها دوباره برپا شده است . این اوج بندگی است . پس مشخص می شود که خدا در این ماه رحمت هایی دارد که می خواهد با این خلاف هایی که ما کردیم گرفتار نشویم
سوال – در ادامه رساله حقوق امام سجاد (ع) در مورد روزه توضیحاتی بفرمایید .
پاسخ – در قرآن آیه روزه هست . در سوره بقره می فرماید : یا ایها الذین امنوا کتب علیکم الصیام . لحن این آیه خیلی ملایم است . خدا در قرآن خطاب های مختلفی دارد . مثلا یا ایها الناس ، قل یا ایها الکافرون ، قتل الانسان : مرگ بر شما انسانها . انسانی بچه اش را به اسم صدا می زند اما گاهی می گوید : پسرم ، عزیزم ، عزیز دل پدر . یا ایها الذین امنوا یعنی عزیزم ، نور چشمم . کتب علیکم الصیام . کتب فعل مجهول نوشته شدن است .یعنی نوشته شد بر شما روزه . مثل مادری است که می خواهد برای بچه اش واکسن بزند و به بچه اش می گوید که عزیزم بخشنامه شده است که همه ی بچه ها باید واکسن بزنند ببین همه ی بچه ها این واکسن را می زنند. خدا خواسته با کمال مهربانی این جمله را بگوید . گرفتن روزه آن هم در عربستان با آن گرما خیلی سخت بوده است . فرد باید کشاورزی کند ، نانوایی در کنار تنور آتش بکند ، در جنگ شرکت کند ، ... و روزه بگیرد. خدا می فرماید که یهودیان و مسیحیان هم روزه داشته اند ، این برای تقوای خودتان است . تنها ویزای ورود به بهشت تقوا است. ان اکرمکم عندالله اتقکم . بعد می فرماید : مدتی بیشتر نیست . حالا اگر کسی بیمار یا مسافر است روزه نگیرد ، اگر پی مرد یا پیر زن است یا بچه شیر می دهد روزه نگیرد . امام می فرماید : خودت را در پشت این سپر روزه پنهان کن . این می تواند تو را حفظ کند . اگر این کار را کردی امید فراوانی داشته باشد که نجات پیدا کردی .این روزه آتش نشان است و آتش ها را خاموش می کند . اگر جایی آتش بگیرد ، بعد از حاموشی آتش ویرانه های آن برجا می ماند . ولی این آتش جوری خاموش می شود که هیچ اثری برجا نمی گذارد . می فرماید : اگر روزه نگرفتی و خودت را پشت این روزه پنهان نکردی دیگر در امان نباش ، انسان باید خیلی بدبخت باشد که در کنار این ماه قرار بگیرد و از برکات آن بهره مند نشود .
ر شب احیا ،چه تصمیمی بگیریم تا سال بابرکتی داشته باشیم ؟
پاسخ – ماه رمضان اوج ماههای سال است و روزهای قدر اوج ماه رمضان است. اگر شبهای ماه رمضان نسیم رحمت است، شب قدر شب طوفان رحمت است .اگر شبهای دیگر ماه رمضان شب نم نم باران رحمت است ،شب قدر شب سیلاب رحمت است .در تمام کره ی زمین خانه ی خدا برجسته شده است یا در میان انبیاء پیامبر اسلام برگزیده شده است . در بین انواع سنگ ها ،یکی درُ شده است .اگر همه ی سنگها دُر بودند دیگر کسی قدر درُ را نمی شناخت. اگر همه ی انسانها برگزیده بودند دیگر انسان برگزیده شناخته نمی شد. خدا شب قدر را نامعلوم گذاشته است. نامعلوم بودن چند خاصیت دارید و یکی از خاصیت های آن جذابیت است. ظهور امام زمان (عج) یا وقوع قیامت هم مخفی است. خاصیت دیگر ،شکوه و عظمت می آورد. در مورد اهمیت و خصوصیات شب قدر در قرآن آمده است .در مورد اهمیت شب قدر داریم که لیلة القدر خیر من الف شهر و ما ادرئک مالیلةالقدر . و در قرآن در مورد حوادثی که در شب قدر اتفاق می افتد صحبت می کند: این شب مبارک و نزول قرآن است، شب فرود فرشتگان و شب امنیت است .شب بیست و سوم اهمیت بیشتری دارد .در این شب کارهای زیادی در اولویت است. بعضی علما کسب علم را در شب قدر در اولویت می دانستند. یکی از کارهایی که می توان در این شب انجام داد تقویت عزم و اراده است .اکثریت می دانند که گناه بد است یا می دانند غیبت کردن گناه است. ولی آمار غیبت بالاست. مثلا همه می دانند که وسواس بد است ولی به آن مبتلا هستند. پس مشکل مردم ،مشکل ضعف و اراده است . در سوره طه آیه 115 داریم که عزم حضرت آدم کم بود که به آن درخت نزدیک شد و از بهشت رانده است. دردعای کمیل داریم : خدایا به درون ما عزم لازم را بده ،تا خدمت تو را بکنیم .
هارون الرشید به گِل خوردن عادت کرده بود. و این شان او را پایین آورده بود. بزرگی به هارون الرشید گفت که عزم ملوکانه ات کجاست؟ تو چطور می خواهی مملکت را اداره کنی؟ در صبح عاشورا حُر عزم کرد که به خیمه ی امام حسین (ع) برود ولی عمر بن سعد این عزم را نداشت که به امام بپیوندد .در قرآن داریم : پیامبر صبور باش، مثل پیامبران اولوالعزم . داریم جادوگرانی که نزد فرعون بودند در صبح کافر و در شب مومن و نیک شدند. این بخاطر عزم آنها بود. با اینکه فرعون آنها را تهدید کرد ولی آنها به موسی ایمان آوردند. آسیه درخانه ی فرعون بود که ادعای خدایی می کرد ولی او در آن خانه موحد ماند. اصحاب کهف عزم و ایمان شان قوی بود. ظلم را ترک کردند و از دین و آئین شان دفاع کردند. دین داری ،ترک گناه، ترک وسواس و توبه عزم می خواهد. امیرالمومنین می فرماید : با عزم و اراده با سستی مبارزه کنید. با وهم و سستی نمی توان تصمیم گرفت . در ماه رمضان ما عزم می کنیم که روزه بگیریم .مثلا ما عزم می کنیم که در گرمای تابستان به حج برویم و در اوج گرما را دور خانه ی خدا طواف کنیم . در هنگام مُحرم شدن در آئینه نگاه نمی کنیم و کسی را آزار نمی دهیم حتی حیوانی را نمی کشیم .یعنی ما یک انسان بی آزار می شویم. در شب قدر با ما قرآن و عترت دارای دو بال می شویم و این تجسم ثقلین است .پس دراین شب ما باید عزم و اراده مان را قوی کنیم .
ماه رمضان اوج ماههای سال است و روزهای قدر اوج ماه رمضان است. اگر شبهای ماه رمضان نسیم رحمت است، شب قدر شب طوفان رحمت است .اگر شبهای دیگر ماه رمضان شب نم نم باران رحمت است ،شب قدر شب سیلاب رحمت است .در تمام کره ی زمین خانه ی خدا برجسته شده است یا در میان انبیاء پیامبر اسلام برگزیده شده است . در بین انواع سنگ ها ،یکی درُ شده است .اگر همه ی سنگها دُر بودند دیگر کسی قدر درُ را نمی شناخت. اگر همه ی انسانها برگزیده بودند دیگر انسان برگزیده شناخته نمی شد. خدا شب قدر را نامعلوم گذاشته است. نامعلوم بودن چند خاصیت دارید و یکی از خاصیت های آن جذابیت است. ظهور امام زمان (عج) یا وقوع قیامت هم مخفی است. خاصیت دیگر ،شکوه و عظمت می آورد. در مورد اهمیت و خصوصیات شب قدر در قرآن آمده است .در مورد اهمیت شب قدر داریم که لیلة القدر خیر من الف شهر و ما ادرئک مالیلةالقدر . و در قرآن در مورد حوادثی که در شب قدر اتفاق می افتد صحبت می کند: این شب مبارک و نزول قرآن است، شب فرود فرشتگان و شب امنیت است .شب بیست و سوم اهمیت بیشتری دارد .در این شب کارهای زیادی در اولویت است. بعضی علما کسب علم را در شب قدر در اولویت می دانستند. یکی از کارهایی که می توان در این شب انجام داد تقویت عزم و اراده است .اکثریت می دانند که گناه بد است یا می دانند غیبت کردن گناه است. ولی آمار غیبت بالاست. مثلا همه می دانند که وسواس بد است ولی به آن مبتلا هستند. پس مشکل مردم ،مشکل ضعف و اراده است . در سوره طه آیه 115 داریم که عزم حضرت آدم کم بود که به آن درخت نزدیک شد و از بهشت رانده است. دردعای کمیل داریم : خدایا به درون ما عزم لازم را بده ،تا خدمت تو را بکنیم .
هارون الرشید به گِل خوردن عادت کرده بود. و این شان او را پایین آورده بود. بزرگی به هارون الرشید گفت که عزم ملوکانه ات کجاست؟ تو چطور می خواهی مملکت را اداره کنی؟ در صبح عاشورا حُر عزم کرد که به خیمه ی امام حسین (ع) برود ولی عمر بن سعد این عزم را نداشت که به امام بپیوندد .در قرآن داریم : پیامبر صبور باش، مثل پیامبران اولوالعزم . داریم جادوگرانی که نزد فرعون بودند در صبح کافر و در شب مومن و نیک شدند. این بخاطر عزم آنها بود. با اینکه فرعون آنها را تهدید کرد ولی آنها به موسی ایمان آوردند. آسیه درخانه ی فرعون بود که ادعای خدایی می کرد ولی او در آن خانه موحد ماند. اصحاب کهف عزم و ایمان شان قوی بود. ظلم را ترک کردند و از دین و آئین شان دفاع کردند. دین داری ،ترک گناه، ترک وسواس و توبه عزم می خواهد. امیرالمومنین می فرماید : با عزم و اراده با سستی مبارزه کنید. با وهم و سستی نمی توان تصمیم گرفت . در ماه رمضان ما عزم می کنیم که روزه بگیریم .مثلا ما عزم می کنیم که در گرمای تابستان به حج برویم و در اوج گرما را دور خانه ی خدا طواف کنیم . در هنگام مُحرم شدن در آئینه نگاه نمی کنیم و کسی را آزار نمی دهیم حتی حیوانی را نمی کشیم .یعنی ما یک انسان بی آزار می شویم. در شب قدر با ما قرآن و عترت دارای دو بال می شویم و این تجسم ثقلین است .پس دراین شب ما باید عزم و اراده مان را قوی کنیم .
یک فیض و لطف عامی عالم را فرا می گیرد حالا روزه دارها و نماز خوان ها از سفره خصوصی و خاصی پذیرایی می شوند و عموم مردم، حتی عموم خلقت هم از سفره عام خدای متعال که رحمان و رحیم هست و با این رحمانیت خدا برای کافر و شقی و آدم های بد هم عنایتی می شود. در این ماه تحول خاصی در عالم هست یعنی عنایات الهی و رحمت معنوی ریزش دارد منتهی به مومنین و خواص بیشتر لطف و عنایت می شود. پیامبرخدا در پایان خطبه می فرمایند: «أیّها الناس انّ ابواب الجنان فی هذا الشهر مفتّحة فاسألوا ربّکم ان لا یغلقها علیکم، و ابواب النّیران مغلقة فاسألوا ربّکم ان لا یفتحها علیکم، و الشیاطین مغلولة فاسألوا ربکم الا یسلّطها علیکم.» (سیدبن طاووس/ الإقبال بالأعمال الحسنة/ ج1/ ص : 23). مردم در این ماه مبارک رمضان درهای بهشت به سوی شما باز شده است از خدا بخواهید که این درهای بهشت هیچ وقت به روی شما بسته نشود. درهای بهشت چیست؟ درهای بهشت یعنی صفات خوب، اعمال خوب، کارهای خوبی که در این ماه موفق شدیم انجام بدهیم، انشاءالله بعد از ماه مبارک رمضان هم ادامه بدهیم. خیلی ها در ماه مبارک رمضان با نماز جماعت و مسجد آشنا شدند، در جلسات و دعاها شرکت کردند، بداخلاقی نکردند، پیمان بستند با خلق خدا، با خانواده و اطرافیانشان مهربان باشند. کسی که می تواند یک ماه عصبانی نشود بعد یک ماه هم می تواند یعنی در بهشت به رویش باز شده، این راه را ادامه بدهد. گاهی در این ماه رفیق خوب پیدا می کند قدرش را بداند رفاقتش را ادامه بدهد. یکی از راه های مهم بهشت رفقای خوب است.
در جلسات دعا و قرآن شرکت کنید حالا هر شب نشد هفته ای یکبار، هر چند روز یکبار شرکت کنید. کسی که در ماه مبارک رمضان با فامیلش آشتی کرده، صله رحم کرده، مثل این که با خدا آشتی کرده است چون اگر کسی با فامیلش قهر بکند خدا هم رحمتش را قطع می کند. کسی که در ماه مبارک رمضان با فامیلش آشتی کند خدا او را به رحمت خودش وصل می کند. پیامبر خدا در فراز دیگر خطبه شعبانیه فرمودند: «و ابواب النّیران مغلقة فاسألوا ربّکم ان لا یفتحها علیکم» در این ماه درهای جهنم به روی شما بسته شده از خدای متعال بخواهید که این درها همیشه بسته باشد و درهای جهنم دیگرهیچ وقت باز نشود. درهای جهنم یعنی گناهان، بدی ها، رفقای بد، جلسات بد، احیاناً انسان آلودگی هایی داشته که در این ماه توبه کرده است از بدی ها جدا شده و فاصله گرفته است. از خدا بخواهید و کمک بگیرید که درهای جهنم بسته بشوند و تا سال آینده برای ما هیچ وقت باز نشوند. درفراض سوم فرمود: «و الشیاطین مغلولة فاسألوا ربکم الا یسلّطها علیکم.» شیطان ها در این ماه در غل و زنجیرند از خدای متعال بخواهید «فاسألوا ربکم الا یسلّطها علیکم.» که شیطان هیچ وقت بر شما مسلط نشود. چون کاربرد شیطان در ماه مبارک رمضان خیلی کم است. حتی نیروی انتظامی آمار داده در ایام ماه مبارک رمضان فساد، ظلم، تعدی، خیانت خیلی کم می شود آمارش پائین می آید. شیاطین انسی و جنی در غل و زنجیرند یعنی افرادی که به ما هجوم می آورند وسوسه می کنند چه شیطان درونی و چه شیطان برونی کاربردشان در ماه مبارک رمضان کم است. این پاکیزگی و این نورانیتی که خدای متعال درماه مبارک رمضان برای ما مرحمت فرمود از حالات خوش، روحیات خوش که قطعا درونمان شستشو داده می شود این ها را نگه داریم.
عید فطر و دعاهای قنوت نمازش
خدای متعال در پایان ماه مبارک رمضان عید فطر را قرار داده و این عید فطر هم سنتی که خدا قرار داده اگر خدا نمی خواست عیدی بدهد نمی خواست لطف وعنایت بکند چرا آخر ماه عید قرار داده است؟ روایت داریم در هر روز ماه رمضان خدا یک میلیون نفر از آتش جهنم نجات می دهد. شب آخر ماه و عید فطر خداوند به تعداد کل ماه آدم از آتش جهنم آزاد می کند. خدای متعال بعد از یک ماه مهمانی خدا یک عیدی ویژه و یک جشن ویژه قرار داده و چه دستور زیبایی که روز عید فطر باید همه افطار بکنیم و واجب است که روزه نگیریم و مقداری از مالمان را کفاره بدهیم که کفاره اش هم جزء واجبات خیلی مهم است، غسل بکنیم وبعد برویم در زیر آسمان نماز بخوانیم. تنها نمازی که پنج قنوت دارد نماز عید فطر است. دو رکعت نماز دسته جمعی زیر آسمان بعد از یک ماه روزه گرفتن و نیایش، دعا و تضرع همه اش لطف و عنایت و خواست خداست. باید دسته جمعی برویم زیر آسمان در قنوت نماز عید دعا بکنیم که خدایا امروز را برای مسلمین عید قرار دادی، و در آن شرافت و فضیلت قراردادی اگر خدا نمی خواست لطف بکند نمی خواست عنایت بکند در دعا را به روی ما می بست این عید را قرار نمی داد «جَعَلْتَهُ لِلْمُسْلِمِینَ عِیدا» (شیخ عباس قمی/ مفاتیح الجنان/1/ ص:245).اگر پدری می گوید عید است جشن تولد می گیرد می خواهد کادو وعیدی بدهد، می خواهد هدیه بدهد و لطف کند می خواهد شادی و سرور ایجاد بکند، خدای بزرگی که این عید را برای پیامبر و اهل بیت پیامبر و مسلمین قرار داده می خواهد لطف و عنایتش را در حد علاء و نهایت به سر بنده هاش بریزد. و چه چیزهای خوبی در قنوت از خدای متعال می خواهیم بنده دعایی به این جامعی و کاملی ندیدم، بعد از این که ستایش و تعریف، مدح و ثنا می کنیم می گوییم خدایا«اللَّهُمَّ [أَنْتَ أَهْلُ ] أَهْلَ الْکِبْرِیَاءِ وَ الْعَظَمَةِ وَ أَهْلَ الْجُودِ وَ الْجَبَرُوتِ» (همان).یکی از وسایل اجابت دعا مدح و ستایش و ثنای خداست، که رحمت خدا را ریزان می کند بعد می گوییم«أَدْخِلْنِی فِی کُلِّ خَیْرٍ أَدْخَلْتَ فِیهِ مُحَمَّداً وَ آلَ مُحَمَّدٍ» ( شیخ کلینی/ الکافی/ ج2/ ص:522). خدایا هر خیری که به پیامبر و آل محمد مرحمت کردی به ما هم مرحمت فرما. «وَ أَخْرِجْنِی مِنْ کُلِّ سُوءٍ أَخْرَجْتَ مِنْهُ مُحَمَّداً وَ آلَ مُحَمَّدٍ» (همان). خدایا هر سوء و بدی که از پیامبر و آلش دور کردی از ما هم دور بفرما. یعنی همان سرچشمه ای که به بهترین خلقت(14معصوم)از آن سرچشمه می آشامند و می نوشند. پیامبرخدا صلی الله... می فرماید: «أَبِیتُ عِنْدَ رَبِّی یُطْعِمُنِی وَ یَسْقِینِی» (مجلسی/ بحارالأنوار/ ج6/ ص:202). من پیش پروردگارم شب را به صبح می کنم از من پذیرایی می کند (پذیرای های معنوی) یعنی از همان سرچشمه ای که آن ها در آن هستند و خیری که به آن ها مرحمت کردید به ما هم مرحمت کن و هر سوء و بدی که از آن ها دور کردی از ما هم دور کن. بعد می گوییمخدایا «اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ خَیْرَ مَا سَأَلَکَ مِنْهُ عِبَادُکَ الصَّالِحُونَ»(شیخ عباس قمی/ مفاتیح الجنان/ 1/ ص : 245). به هر خیر و خوبی که خوبان عالم در طول قرون متمادی از تو خواستند همه آن خیرها را از تو می خواهیم و از هر شر و بدی که همه خوبان عالم به تو پناه بردند ما هم به تو پناه می بریم. مسلماً در خود عید و اعمال عید و دعاهای قنوتش یک لطف و عنایات خاصی هست پس غسل روز عید فطر، زیارت امام حسین علیه السلام ، نماز عید و دعا کردن به دیگران را فراموش نکنیم و به یاد فقراء و مستضعفان باشیم. امیدواریم که خدای متعال این ماه رمضان را که ماه خیر و برکت و این عید را که عید خیر و برکت و به زودی زود چشم دلمان را به جمال دلربای امام زمان علیه السلام روشن و منور بفرماید.
یکی از اعمال مبارک رمضان در میان مستحبات ذکر صلوات است در خیلی از روایات صلوات کلمه مداومت آمده است من أکثر فیه من الصلاة علی ثقل الله میزانه یوم تخفف الموازین [2]پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: هر کسی در دنیا زیاد صلوات بفرستد خدا در قیامت میزان حسناتش را سنگین می کند روزی که همه میزان ها سبک است فَأَمَّا مَن ثَقُلَتْ مَوَازِینُهُ فَهُوَ فىِ عِیشَةٍ رَّاضِیَةٍ [3]اگر کسی میزان حسناتش سنگین باشد او در بهشت دائماً در خوشی خواهد بود و اگر کسی میزان حسناتش سبک باشد نعوذاً بالله جایگاهش جهنم خواهد بود.
در قیامت همه اعمال انسان ها را سنجش و ارزش یابی و وزن می کنند وَ الْوَزْنُ یَوْمَئِذٍ الْحَقُّ[4]همه مان را ارزیابی می کنند می گویند زمانی هارون در حمام خلوت کرده بود، بهلول وارد حمام شد به بهلول گفت من هارون خلیفه زمان هستم و کل این سرزمین زیر سلطه من است، فکر می کنی من چقدر ارزش دارم. بهلول نگاهی کرد و گفت فکر نکنم بیشتر از پنجاه درهم ارزش داشته باشی. هارون گفت پنجاه درهم که فقط پول لُنگی است که به خودم بسته ام. بهلول گفت من هم همان را حساب کردم خودت که قیمت نداری تو هیزم آتش جهنم هستی روز قیامت سنجش می شود که انسان ها به کدام درجه لیاقت دارند بعضی ها هستند که اهل بهشت هستند و بعضی هم لیاقتشان فقط جهنم است.
امام جواد می فرماید نِعْمَةٌ لَا تُشْکَرُ کَسَیِّئَةٍ لَا تُغْفَرُ[5]اگر کسی نعمتی را شکرگذاری نکند مانند گناه نابخشودنی است یعنی انسان باید به نعمت هایی که خدا داده است شکرگذاری کند الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذی هَدانا لِهذا وَ ما کُنَّا لِنَهْتَدِیَ لَوْ لا أَنْ هَدانَا اللَّهُ [6]میلیون ها انسان کافرند و خدا را نمی شناسند ولی خدا به ما عنایت کرده که خدا را بشناسیم و نماز بخوانیم و روزه بگیرم و از خدا بخواهیم که نعمتش را بر ما تمام کند و آن این است ما را توفیق دهد اعمالمان را با اخلاص و برای رضایت خدا انجام بدهیم در این دنیا هیچ وقت از ولیّمان امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف غافل نشویم. خیلی از مریض ها هستند که آرزو دارند که کاش سالم بودند و آنها هم می توانستند روزه بگیرند و در این مراسم شرکت کنند.
بدانیم که همه عالم در قبضه مشیت خداست آن چه که در اختیار ما نیست و مشکلاتی که خودمان مقصر آن نیستیم و دست خداست باید راضی باشیم و همیشه بگوییم الحمد للّه على کل حال [7]الْحَمْدُ لِلَّهِ عَلَى کُلِّ نِعْمَةٍ[8]. الحمد للّه کما هو اهله.[9]این را بدانیم که خدا هیچ وقت بد بنده را نمی خواهد و اگر هم بلایی را می فرستد برای پاک کردنش از غبار گناه است.
همیشه دعایمان این باشد که خدایا ما را توفیق بده که در زندگی از پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و اهل بیت علیهم السلام الگو بگیریم و بنده تو باشیم و عرض کنیم خدایا توفیق بده که در آخرت هم با پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و اهل بیتش علیهم السلام محشور بشویم.
به جهان خرم از آنم که جهان خرم از اوست / عاشقم بر همه عالم که همه عالم از اوست
به حلاوت بخورم زهرکه شاهد ساقیست / به ارادت ببرم درد که درمان هم از اوست
از این نظر که همه موجودات مخلوق خدا هستند اگر انسان عاشق عالم بشود، عین توحید است. ابو لهب که اسمش در قرآن آمده است نمی شود بی وضو به اسمش دست زد هر چند که خدا هم لعنتش کرده است و ما هم باید لعنش کنیم.
گر رود سر برنگردد سرنوشت / ایـن سـخـن با آب زر بـایـد نوشت
سرنوشت ما به دست دیگریست / خوشنویس است و نخواهد بد نوشت
یکی از سیره های پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم ما این بود که مردم را برای رمضان و اعمالش آماده می کردندهُوَ شَهْرٌ دُعِیتُمْ فِیهِ إِلَى ضِیَافَةِ اللَّهِ وَ جُعِلْتُمْ فِیهِ مِنْ أَهْلِ کَرَامَةِ اللَّهِ أَنْفَاسُکُمْ فِیهِ تَسْبِیحٌ وَ نَوْمُکُمْ فِیهِ عِبَادَةٌ وَ عَمَلُکُمْ فِیهِ مَقْبُولٌ وَ دُعَاؤُکُمْ فِیهِ مُسْتَجَابٌ [10]
همه زمان ها برای خداست ولی ماه رمضان کرامت ویژه ای دارد سَیِّدُ الشُّهُورِ[11]است یعنی آقای همه ماه ها است شب قدر یک شب است ولی از هزارماه فضیلتش بیشتر است که یک سوره مستقل خدا در منقبت این شب نازل کرده است.
همه مکان ها برای خداست ولی مسجد و مشاهد مشرّفه و خانه خدا یک شرافت خاص نسبت به مکان های دیگر دارند همه مسلمان ها اگر مستطیع شدند واجب است برای زیارت خانه خدا بروند و حجرالاسود را ببوسند و زیارت کنند.
همه مخلوقات برای خدا هستند اما پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم ما گل سرسبد همه مخلوقات همه انبیا و اولیا هستند أَنَّهُ سَیِّدُ الْأَوَّلِینَ وَ الْآخِرِینَ[12]اما پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم بهترین عبد کامل خداست یَا مُحَمَّدُ أَنْتَ خَلِیلِی وَ حَبِیبِی وَ صَفِیِّی وَ خِیَرَتِی مِنْ خَلْقِی أَحَبُّ الْخَلْقِ إِلَیَّ [13].
ماه مبارک رمضان ویژگی های مهمی دارد که مخصوص خودش است. یک ویژگی بسیار مهمی که دارد این است که ماه برکت است. گاهی آدم از مالی که به دست آورده استفاده زیادی می کند ولی برخی اوقات برکت ندارد.
آیت الله استادی نقل کرده است: که یک آقایی به یک مرجعی خمسی داد و این پول وقتی به دست این مرجع رسید خیلی از گره ها را باز کرد برای خیلی ها جهاز تهیه شد خیلی از نیازمندان نیازشان برطرف شد. مرجع پرس وجو کرد که صاحب این مال چه کسی است. فهمیدند صاحب مال یک سرهنگی است شخصی را از طرف دفتر برای دیدن این سرهنگ به تهران رفت می گفت که ظاهر زندگیش نشان نمی دادکه آدم با برکتی باشد سؤال کرد که شما در زندگیتان چه کردید که این همه برکت دارید. سرهنگ تعریف می کند که در اوایل ازدواجش خانمش معلول و زمین گیر می شود ولی به خاطر خدا با این زن می سازد و از او پرستاری می کند و خدا هم به او این لطف و عنایت را می کند.
این ماه مبارک آن قدر برکت دارد که خدا فرموده هر کسی یک آیه در این ماه بخواند مانند این است که یک ختم قرآن در ماه های دیگر کرده باشد. پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: هر کسی در این ماه دو رکعت نماز مستحب بخواند برایش برات آزادی از آتش جهنم داده خواهد شد.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم می فرماید: رمضان لو یعلم العباد ما فی رمضان لتمنت أن یکون رمضان سنة [14]یعنی اگر مردم می فهمیدند که در ماه رمضان چه خبر است آرزو می کردند که ای کاش همه ماه های سال رمضان بود.
امیرالمؤمنین علیه السلام می فرماید: فضیلت ماه رمضان بر دیگر ماه ها مثل برتری ما امامان علیهم السلام بر انسان های دیگر است. آیا می شود امام را با کسی مقایسه کنیم؟ می شود امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف را با کسی مقایسه کرد؟ یک موی امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف برتر از تمامی عالم است. اصلا برکات عالم به برکت این آقا است. لَا یُقَاسُ بِنَا أَحَدٌ [15]
اگر قبر حضرت زهرا سلام الله علیها مخفی شد خدا یک قبر دیگر و یک فاطمه دیگر که قائم مقام آن فاطمه است در شهر قم ظاهر کرده که مردم از اینجا با حضرت زهرا سلام الله علیها ارتباط برقرار کنند حضرت معصومه سلام الله علیها فاطمه ثانی است.
امام یازدهم علیه السلام فرمود که ما حجت خدا بر خلق هستیم ولی مادرمان فاطمه زهرا سلام الله علیها حجت بر ماست. یعنی بر امامان علیهم السلام می تواند فرمان دهد. روایت داریم که روز قیامت حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها در صحرای محشر پیراهن غرقه به خون اباعبدالله علیه السلام را می آورد و می فرماید خدایا تو حکم کن بین کسانی که به فرزندم، حسینم جرم و جنایت کردند و بعد این دعا را می خوانند اللهم اشفعنی فیمن بکی علی الحسین ای خدا هر کس برای حسینم گریه کرده من می خواهم شفاعتش کنم شفاعت من را بپذیر. خدمت عالم بزرگی در اصفهان بودم به ایشان گفتم آقا شما پیر شده اید در شب اول قبر و قیامت امیدتان به چه است فرمودند فلانی امیدم به گریه هایی که برای حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها کرده ام و به محبت حضرت است.
اما چه گذشت به دل امیرالمؤمنین علیه السلام آن لحظاتی که بدن حضرت زهرا را به قبر گذاشت. دید محرمی نیست به او کمک کند اما دید دست هایی شبیه دست های پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم ظاهر شد گفت علی جان امانت ما را بده آقا وارد قبر شدند بدن آزرده حضرت زهرا سلام الله علیها را در قبر گذاشتند.
ای خدا در نیمه های شب حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام چه دلی داشت در نیمه های شب صورت آزرده حضرت زهرا سلام الله علیها را برروی خاک گذاشت. آقا از قبر بیرون آمدند و روی قبر را پوشاندند. با دست مبارک روی زهرا سلام الله علیها خاک ریخت. اما بعد از دفن شدن همه غم های عالم بر دل حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام هجوم آورد. چکار کند تا دلش آرام بگیرد. یک وقت آقا خم شد و صورت به خاک قبر زهرا سلام الله علیها گذاشت. کربلا هم حضرت اباعبدالله علیه السلام کنار بدن علی اکبر علیه السلام دلش آرام نشد دیدند خم شد و صورت به صورت علی گذاشت.لاحول ولاقوة الا بالله[16]
[1]. وسائل الشیعة / شیخ حرعاملی / 10 / 313 / 18- باب تأکد استحباب الاجتهاد فی...ص:303.
[2]. فضائل الأشهرالثلاثة / شیخ صدوق / 77 / کتاب فضائل شهر رمضان..... / ص: 71.
[3]. سورة القارعه:6،7.
[4]. الأعراف: 8.
[5]. بحارالأنوار / مجلسی / 68 / 53 / باب 61- الشکر..... / ص: 18.
[6]. الأعراف: 43.
[7]. الأخلاق / سیدعبدالله شبر / 1 / 237 / (الفصل الأول فى فضله..... / ص: 235.
[8]. وسائل الشیعة / شیخ حرعاملی / 7 / 223 / 48- باب نبذة مما یستحب أن یقال کل یوم...ص:219.
[9]. شرح دعاى صباح(خوئى) / 1 / 42 / تحقیق عرشى و تنبیه سماوى..... / ص: 39.
[10]. أمالی الصدوق / 93 / المجلس العشرون ....ص:93.
[11]. الکافی / شیخ کلینی / 4 / 67 / باب فضل شهر رمضان..... / ص: 65.
[12]. من لایحضره الفقیه / شیخ صدوق / 2 / 602 / باب زیارة قبر الرضا أبی الحسن...ص:602.
[13]. بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار / مجلسی / ج 25 / 19 / باب 1 بدو أرواحهم و أنوارهم و طینتهم ع و أنهم من نور واحد..... / ص: 1.
[14]. فضائل الأشهرالثلاثة / شیخ صدوق / 140 / خبر وداع شهر رمضان..... / ص: 139.
[15]. وسائل الشیعة / شیخ حرعاملی / 10 / 312 / 18- باب تأکد استحباب الاجتهاد فی...ص:303.
[16]. الکافی / شیخ کلینی / 1 / 230 / باب ما أعطی الأئمة ع من اسم الله...ص:230ِ
